Jestem z Wrocławia, więc myślę!

 

Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia włączył kształcenie filozoficzne w obręb inicjatywy edukacyjnej Młodzi Obywatele Kultury.

Z projektem 20–godzinnych (10 godzin dla oddziałów przedszkolnych i 10 godzin dla klasy 4) warsztatów zagościł w roku szkolnym 2012/2013 w Szkole Podstawowej nr 3. Warsztaty były i są prowadzone przez nauczyciela etyki p. Sebastiana Wachowiaka.

Autorką i koordynatorką projektu jest dr Katarzyna Kuczyńska, która jest wieloletnim nauczycielem na wszystkich etapach edukacyjnych, metodykiem przedmiotów filozoficznych i inicjatorką szeregu innowacji pedagogicznych.

Opiekę merytoryczną zapewnia Pracownia Dydaktyki Filozofii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Motto:

"Wartość zajęć filozoficznych dla dzieci nie polega na tym, że zaprezentuje się im, i skłoni do uznania za swoje, sprawdzone konstatacje na temat świata autorstwa najwybitniejszych wśród dorosłych myślicieli. Z perspektywy filozoficznej, żadna teza nie posiada ostatecznej sankcji, z perspektywy pedagogicznej, doświadczanie świata przez dziecko nie jest doświadczaniem po dorosłemu. Filozofia dla dzieci ma sens tylko jako praktyka filozoficznej konceptualizacji dziecięcego doświadczenia. Jako nauczyciele, czyli dorośli filozofowie, poniekąd nie mamy wyjścia i zaczynamy ze swojego, czyli usankcjonowanego taką czy inną tradycją filozoficzną, punktu. Jeśli uda nam w tym punkcie spotkać z dzieckiem, to nie po to, by dziecko w nim uwięzić, ale wspomóc je w poznawaniu i rozumieniu jego świata. Pomoc ta wszakże nie wiąże się z tym, że sami lepiej poznaliśmy i rozumiemy świat dziecięcy, ponieważ w sporej mierze jest on światem nieznanym/zapomnianym dla dorosłego. Być może właśnie dzięki tej jego obcości, starając się ją zrozumieć, przy okazji dzielimy się z dziećmi narzędziami poznawczymi. Dzieci podczas tej wspólnej wyprawy w ich świat poszerzają nasz, dorosłych, obraz świata w ogóle, w zamian uczymy ich organizować i wyrażać własne doświadczenie. Nie bogactwo wiedzy dorosłych czyni nas zatem zdatnymi do bycia nauczycielami filozofii wobec młodszych ludzi, ale ów niedostatek, który dzięki i pomimo bogactwa jesteśmy w stanie dostrzec. I jak we wszystkich innych wypadkach filozoficzna praca, także ta podejmowana razem z dziećmi, domaga się pokory i cierpliwości."

Katarzyna Kuczyńska

 

Projekt dotyczy rozwoju kompetencji poznawczych i komunikacyjnych uczniów wrocławskich szkół. Adresatem projektu są dzieci ze wszystkich etapów edukacyjnych: od przedszkola do szkoły ponadgimnazjalnej.

Projekt — w wymiarze merytorycznym — zbudowany jest na dwu założeniach:

1. Do głównych cech a zarazem źródeł kultury europejskiej zaliczamy myślenie krytyczne, zwane filozoficznym (w jego skład wchodzą rozmaite umiejętności, np. stawiania pytań problemowych, argumentacji, uzasadniania i wyciągania wniosków, rozpoznawania konsekwencji praktycznych, myślenia całościowego — holistycznego). Rozumienie kultury i cywilizacji współczesnej, mądre z nich korzystanie i twórcze rozwijanie, jest w pełni możliwe dzięki kompetencjom krytycznego myślenia.
2. Współcześnie w edukacji polskiej nie poświęca się wiele miejsca rozwojowi kompetencji myślenia krytycznego. Kultura popularna, przestrzeń publiczna nie tylko nie oferują młodym ludziom przestrzeni rozwoju tego rodzaju, ale nierzadko dostarczają negatywnych wzorców. Zamierzone działania mają zatem na celu rewitalizację racjonalnych sposobów myślenia oraz intersubiektywnych form uzgadniania różnych obrazów świata.

 

Realizacja:

• regularne warsztaty filozoficzne w kilkunastu placówkach wrocławskich w roku 2013/2014; kontynuacja i rozszerzenie działań w kolejnych latach,
• metodyczne konsekwencje założeń merytorycznych polegają na wykorzystaniu filozoficznego sposobu myślenie do badania współczesnej rzeczywistości kulturowo–społecznej,
• sposoby pracy będą dostosowane do odpowiednich poziomów edukacyjnych: gry i zabawy tematyczne połączone z mini dyskusjami w przedszkolu; holistyczna refleksja nad całością doświadczenie (wraz z treściami wiedzy zdobywanymi w szkole) w szkole podstawowej; praca z produktami współczesnej kultury oraz analiza aktualnych wydarzeń społecznych w gimnazjum oraz szkole średniej (na ostatnim etapie edukacyjnym pojawią się także próby lektury klasycznych i współczesnych myślicieli),
• poszczególne lata realizacji projektu zostaną podporządkowane klasycznym pytaniom filozoficznym:
  • 2012/2013 Co jest? (tzw. problematyka ontologiczna, skupiona na zagadnieniach różnego sposobu istnienia zjawisk w świecie — np. w przedszkolu: Czym jest marzenie?; Poszukiwania istotnych cech rzeczy, etc.),
  • 2013/2014 Jak poznajemy? (tzw. problematyka epistemologiczna, skupiona na zagadnieniach dotyczących źródeł wiedzy, prawomocności sądów poznawczych, odróżnieniu metod poznania naukowego od innych form),
  • 2014/2015 Jak należy żyć? (tzw. problematyk etyczna, odnosząca się do sposobów porządkowania życia jednostkowego i społecznego; poszukiwania norm moralnych i etycznych — np. Czym jest sprawiedliwość?),
  • 2015/2016 Co to jest piękno? (tzw. problematyka estetyczna, czyli refleksja nad wartościami estetycznymi, ich relacji do innych wartości – zwłaszcza etycznych; np. problem ciała ludzkiego jako dzieła sztuki),
  • 2016/2017 Co czynimy, gdy mówimy? (tzw. problematyka lingwistyczna, dotycząca relacji między językiem a budowaniem rzeczywistości społecznej i kulturowej, sztuka retoryki, debata jako obywatelska metoda komunikacji).
• zamierzone efekty: zdobywane kompetencje mają dzieciom i młodzieży służyć do lepszego rozumienia siebie, innych i świata, ale także usamodzielniać ich i kształtować postawę aktywnego zaangażowania w procesy społeczne i kulturotwórcze.

 

Każdy rok projektu będzie wieńczony akcją „Młodzi na agorze” — debatami tematycznie związanymi z dominującym pytaniem i problematyką w danym roku, które młodzi ludzie poprowadzą dla siebie i innych.

 

Zajęcia w Szkole Podstawowej nr 3